Muzyczna Jawa – gamelan i taniec

W programie wieczoru koncert "Muzyczna Jawa - Gamelan i taniec" w wykonaniu Warsaw Gamelan Group, pokaz taneczny w wykonaniu indonezyjskiej tancerki – DIAH ANGGRAINI MARTIN, quiz z nagrodami, sprzedaż płyt i indonezyjskich potraw.
Gamelan (z jawajskiego „uderzanie”) to - jak już sama nazwa sugeruje – indonezysjka orkiestra złożona głównie z instrumentów perkusyjnych – metalofonów w postaci gongów i instrumentów sztabkowych wykonanych najczęściej z brązu oraz ksylofonów, membranofonów (dwumembranowych bębnów cylindrycznych), uzupełnionych chordofonami (smyczkową lutnią „rebab”, cytrą, rzadziej skrzypcami) i aerofonami (bambusowym fletem lub rodzajem oboi). Przez autochtonów gamelan jest postrzegany nie jako zespół pojedynczych instrumentów, ale raczej jako jedna, nierozerwalna całość. W przeciwieństwie do różnych zespołów czy orkiestr funkcjonujących w kręgu cywilizacji zachodu, stanowiących zwykle zbiór niezależnych od siebie instrumentów, gamelan składa się z narzędzi dźwiękowych, którymi, poza nielicznymi wyjątkami, nie można posługiwać się jako instrumentami solowymi.
Muzyka gamelanowa przez Jawajczyków zwana też „karawitanem” jest zatem muzyką typowo zespołową, a od realizujących ją wykonawców wymaga ścisłej, precyzyjnej kooperacji. Analiza repertuaru gamelanowego, obserwacja zależności pomiędzy grą poszczególnych instrumentów pozwala dostrzec obok piękna natury estetycznej, jej nadzwyczajne uporządkowanie, logikę formy, można by powiedzieć piękno matematyczne.

„Gamelan gedhe” lub „gamelan ageng” (jaw. „wielki gamelan”), którego posłuchać będzie można na koncercie, ewoluował i rozwijał się przy ośrodkach władzy dawnych królestw jawajskich, a później przy dworach (tzw. „kratonach”) sułtanów Yogyakarty i Surakarty, gdzie grał dla rozrywki arystokracji, uświetniał ceremonie dworskie oraz towarzyszył tańcom i różnym formom dramatu „wayang”. Funkcje te gamelan spełnia do czasów nam współczesnych.

„WARSAW GAMELAN GROUP” jest pierwszym w Polsce zespołem prezentującym jawajską muzykę gamelanową. Grupa powstała w 2001 roku na bazie zespołu warsztatowego działającego przy Instytucie Muzykologii UW. Zespół specjalizuje się wykonywaniu tradycyjnej muzyki jawajskiej („karawitan Jawa”), jednak w swoim repertuarze ma również utwory z nurtu muzyki popularnej („dangdut”, „campur sari”), jak i kompozycje współczesnych twórców. Ponadto grupa wykonuje również spektakle jawajskiego teatru cieni „wayang kulit”.

WGG koncertowała w wielu miastach Polski biorąc udział w takich imprezach jak: IV i V Toruński Festiwal Nauki i Sztuki, VIII Festiwal Nauki w Warszawie, V i VII Crossdrumming Festival - Miedzynarodowy Festiwal Sztuki Perkusyjnej w Warszawie, Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny „Źródła i Inspiracje” w Krakowie (wspólny występ z artystami z Yogyakarty), Festiwal Kultur Świata „Okno na świat” w Gdańsku, obchody Międzynarodowego Dnia Uchodźcy, Pobocza Folku w Parchowie (wspólny koncert z kwartetem jazzowym Leszka Kułakowskiego) czy Wielokulturowe Street Party „Cały świat w Warszawie”. W 2012 roku zespół uczestniczył w obchodach Roku Johna Cage’a w Polsce biorąc udział w wykonaniu „Musicirucus” podczas lubelskiej Nocy Kultury i dając koncert podczas konferencji „Czy cisza jest muzyką? W stulecie urodzin Johna Cage’a” w Akademii Muzycznej w Łodzi. W 2014 roku WGG wystąpiła w Pałacu Prezydenckim dla prezydentów Polski i Indonezji, a także wzięła udział w Warszawskiej Jesieni, gdzie wykonała utwór „Gending Bonang” indonezyjskiego kompozytora - Michaela Asmara. Wiosną 2015 roku zespół uczestniczył gościnnie w trasie koncertowej indonezyjskiego pianisty jazzowego - Dwikiego Dharmawana.

Grupa uczestniczyła również w festiwalach teatralnych, m.in.: w Festiwalu Cieni zorganizowanym przez Teatr Groteska w Krakowie, Festiwalu „Małe Betlejem” w Teatrze im. Andersena w Lublinie oraz spotkaniach teatralnych „Teatr Wielu Kultur” w Muzeum Śląskim w Katowicach prezentując przedstawienia tradycyjnego jawajskiego teatru cieni „wayang kulit”. Ponadto zespół występował również za granicą (koncerty w Pradze), a kilku muzyków WGG koncertowało również w Indonezji w ramach wspólnych projektów z tamtejszymi artystami.

Podczas koncertu WGG zaprezentuje różne oblicza muzyki gamelanowej - począwszy od tradycji dworskich, poprzez muzykę ludową, aż po współczesną muzykę popularną.
Autor fotografii: Ryszard Grzelak.